قرعه‌کشی خودرو حذف می‌شود. این خبری است که رضا فاطمی‌امین، وزیر صمت اخیرا اعلام کرده است اما با حذف قرعه‌کشی خودرو قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟
اقتصاد آنلاین- آوا فلاح؛ وزیر صمت اول بهمن ماه امسال خبر مهمی را اعلام کرد و گفت که سال آینده قرعه‌کشی خودرو نخواهیم داشت؛ زیرا بازار خودرو به دلیل دو نرخی بودن، رانت سنگینی ایجاد کرده‌است.
اما پرسش اصلی این است که در شرایطی که بازار خودرو دو نرخی است، قرعه‌کشی خودرو با چه ساز و کاری حذف می‌شود؟
کارشناسان این صنعت می‌گویند که حذف قرعه‌کشی خودرو بدون حذف قیمت‌گذاری دستوری ممکن نیست و به فساد در این بازار دامن می‌زند.
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در این زمینه به اقتصاد آنلاین می‌گوید: قرعه‌کشی خودرو هم از نظر اصول و قواعد اقتصادی و هم از جنبه روانی باعث به هم ریختن بازار شده است اما در نهایت بیشتر مصرف‌کنندگان واقعی، خودرو را به نرخ بازار آزاد می‌خرند و قرعه کشی تنها یک کلاه شرعی است برای دخالت دولت در بازار خودرو و هیچ نفعی به عموم مصرف‌کنندگان نمی‌رساند.
او در ادامه افزود: اما باید تاکید کرد که لازمه حذف قرعه‌کشی خودرو این است که دولت دست از قیمت‌گذاری دستوری بردارد. در حال حاضر مشخص نیست که دولت می‌خواهد با حذف قرعه‌کشی، خودرویی را که قیمت کارخانه آن نصف بازار آزاد است با چه ساز و کاری روانه بازار کند؟ از کجا معلوم روش جایگزین فساد بیشتری تولید نکند؟ بنابراین دولت با حذف قرعه‌کشی خودرو راهی ندارد جز اینکه از قیمت‌گذاری دستوری دست بردارد. در عوض شرایطی فراهم کند که تولید خودرو افزایش داشته باشد و با افزایش تولید و همخوانی آن با تقاضا، به صورت غیرمستقیم باعث کاهش قیمت خودرو شود.
او خاطرنشان کرد: شما نمی‌توانید زمانی که میزان تولید و تقاضا با یکدیگر همخوانی ندارند و همچنین سیستم توزیع دچار مشکل است، بازار سیاه و رانت را از بین ببرید و تنها راهکار این است که خودروساز قیمت تمام شده خودرو و سود خود را محاسبه کنند و با همان قیمت مشخص آن را در بازار عرضه کنند.
خودرو تک نرخی شود
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودرو سازان کشور درباره خبر حذف قرعه‌کشی خودرو به اقتصاد آنلاین گفت: من از حذف قرعه‌کشی خودرو استقبال می‌کنم اما متاسفانه امکان حذف آن با روند قیمت‌گذاری دستوری وجود ندارد. در حال حاضر قیمت کارخانه‌ای پژو پارس ۱۷۰ میلیون تومان است؛ همین ماشین در بازار ۳۴۰ میلیون تومان بفروش می‌رسد. یعنی با یک محاسبه ساده می‌توان گفت تقریبا حدود دو برابر قیمت یک خودرو رانت وجود دارد. بنابراین حذف قرعه‌کشی خودرو فی نفسه اتفاق خوبی است اما با وجود قیمت‌های دستوری و دو نرخی بودن قیمت خودرو در بازار امکان برداشتن قرعه‌کشی وجود ندارد.
او ادامه داد: در فرآیندهای قرعه‌کشی وضعیت به گونه‌ای است که برای ۱۰ هزار دستگاه خودرو چهار میلیون متقاضی داریم تا افراد از این رانت بازار استفاده کنند. بنابراین آقای وزیر باید مشخص کند که منظورش از حذف قرعه‌کشی خودرو چیست؟ آیا قرار است قیمت‌گذاری دستوری حذف شود؟
دبیر انجمن خودروسازان تاکید کرد: هر کالایی که دو نرخ دارد فساد ایجاد می‌کند و تنها راه از بین بردن این رانت، تک نرخی شدن قیمت خودرو است. پیشنهاد من این است که اجازه دهند خودرو در حاشیه بازار به فروش رسد.در دهه ۷۰ نیز اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار زیاد بود؛ در آن زمان شورا اقتصاد مصوب کرد که خودرو باید در حاشیه بازار به فروش برسد که البته این موضوع چند شرط دارد. به هر تقدیر شرط اول تامین مالی ۲۰ هزار میلیارد تومان است که به عنوان کمک زیان یا وام باید پرداخت شود که بدهی قطعه سازان تسویه شود تا آنها قادر به تحویل قطعه به خطوط تولید جهت تکمیل ۱۷۰هزار دستگاه خودرو ناقص و افزایش تولید روزانه باشند. در این صورت می‌توانیم انتظار تولید روزی ۵ تا ۶ هزار دستگاه را از این دو شرکت خودرو ساز داشته باشیم و شاهد عرضه مستمر در بازار باشیم.
۸۰ درصد ثبت‌نامی‌های خودرو دلال هستند
او در ادامه خاطرنشان کرد: «دومین شرط این است که دولت رانت بازار خودرو را به حداقل برساند. به عنوان مثال اگر قیمت پژو پارس در بازار۳۴۰ میلیون تومان است ایران خودرو بعد از رسیدن نوبت متقاضی ماشین را به قیمت ۳۳۸ میلیون تومان به مشتری تحویل دهد. این موضوع باعث می‌شود که تقاضای کاذب از بازار حذف می شود و تنها کسانی که به خودرو نیاز دارند نام‌نویسی انجام دهند.
نعمت‌بخش همچنین تاکید کرد: ۸۰ درصد مردم مجبور می‌شوند که خودرو را گران‌تر از دست دلال‌ها یا سرمایه‌گذاران بخرند و فقط ۲۰ درصد از کسانی که به طور واقعی نیاز دارند شانس برنده شدن در قرعه کشی را دارند. مطالعات میدانی شرکت بازرسی کیفیت و استادارد ایران نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از متقاضیان قرعه‌کشی خودرو زمانی که برای خدمات پس از فروش با آنها تماس گرفته می‌شود، ماشین خود را فروخته‌اند. این موضوع بیانگر این است که از هر ۱۰هزار نفر که برنده قرعه‌کشی خودرو می‌شوند ۸ هزار نفرشان دلال هستند و تنها ۲ هزار نفر از آنها را مردم عادی تشکیل می‌دهد».
او تک نرخی شدن قیمت خودرو را به نفع مشتریان دانست و گفت:« وقتی قیمت تک نرخی شود به نفع مشتریان تمام می‌شود. چون با حذف قرعه‌کشی مردم می‌توانند هر موقع که دوست دارند با مراجعه به سایت ثبت سفارش کنند. این موضوع باعث کاسته شدن زیان خودروساز نیز می‌شود. همچنین خودروساز می تواند روی کیفیت خودرو سرمایه‌گذاری کند و روی توسعه محصول خود تمرکز کند.
